سبک زندگی امروزه مردم سبب شده همه به دنبال راهکاری طبیعی باشند که سلامت جسم و روح آنها را تضمین کند، راهی که کمترین میزان عوارض را داشته و خیلی زود به نتیجه مطلوب برسد. اگر شما هم به دنبال چنین راهکاری هستید دمنوش‌ها می‌توانند جایگزینی برای درمان‌های شیمیایی باشند. دمنوش‌ها سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند و منبع غنی انواع ویتامین‌ها به شمار می‌روند، از آن گذشته هر دمنوش بر بخشی از بدن تأثیر می‌گذارد و فوایدی ماندگار دارد. اگر دمنوش‌ها را به صورت روزانه به رژیم غذایی خود اضافه کنید؛ می‌توانید از تأثیرات مثبت آن نهایت استفاده را ببرید، اما یک سؤال باقی می‌ماند و آن این است که بهترین زمان مصرف دمنوش چه زمانی است؟ با توجه به این که طیف وسیعی از انواع دمنوش‌ها وجود دارند بر آن شدیم تا در مقاله‌ای به صورت جزئی‌تر به خواص برخی دمنوش‌ها اشاره کرده و بهترین زمان خوردن دمنوش را مورد بررسی قرار دهیم.
رازهای نهفته در دمنوش
چای گیاهی هزاران سال است که در سراسر کره زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد، چه در زمان‌های دور که تنها درمانگر برای تسکین درد و کم کردن التهاب بوده است و چه امروز که به شکل روزانه مانند چای سبز برای صبحانه و یا دمنوش برای بیداری توسط بسیاری از مردم استفاده می‌شود.
دمنوش یا چای گیاهی تنها به چای سیاه و چای سبز اطلاق نمی‌شود بلکه طیف وسیعی از گیاهان را در بر می‌گیرد؛ اروپاییان برای چای معمولی کلمه Tea را به کار می‌برند و برای دمنوش‌ها از واژه Tisane استفاده می‌کنند، چرا که دمنوش می‌تواند از برگ، ساقه، ریشه و یا حتی دانه تهیه شده باشد اما چای معمولی اصولاً تنها برگ خشک شده گیاه چای است.
از مهم‌ترین دلایلی که سبب شد دمنوش‌ها بیشتر مورد توجه قرار گیرند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* تنوع بخشیدن به نوشیدنی‌های روزانه
* خاصیت نشاط‌آوری با وجود درصد کافئین کمتر
* خواص درمانی چون آرام‌بخشی، تنظیم فشارخون، درمان چاقی و لاغری مفرط و…
* منبع غنی بسیاری از ویتامین‌ها و مواد مغذی
* دمنوش تمام ویتامین‌های گیاه را به طور کامل استخراج می‌کند و نوشیدن آن سبب می‌شود درصد بیشتری از مواد مغذی به بدن برسد.
دمنوش بهتر است یا جوشانده؟
تصور بسیاری از افراد این است که دمنوش‌ها همان جوشانده‌های گیاهی هستند، اما این تصور اشتباه است. جوشانده به روشی از مصرف گیاه گفته می‌شود که بخشی از آن مانند ساقه، ریشه یا تخم را در ظرفی در بسته با آب سرد یا گرم بجوشانند، مایعی که به دست می‌آید اصطلاحاً جوشانده نامیده می‌شود؛ در صورتی‌که برای درست کردن دمنوش، گیاه را درون آب جوش ریخته و زمان می‌دهیم تا خوب دم بکشد.
جوشانده‌ها اثری قوی‌تر از دمنوش دارند و حتی خواص آنها از عرقیات گیاهی نیز بیشتر است. به همین دلیل توصیه‌شده اگر قصد مصرف هر روزه گیاهی را دارید از شکل دمنوش آن استفاده کنید تا ازدیاد برخی مواد در بدن موجب بروز عوارض ناخواسته نگردد. بهترین زمان خوردن دمنوش به صورت روزانه و در حد تعادل است و توصیه می‌شود از مصرف جوشانده گیاهان ناشناخته به خصوص بدون تجویز پزشک به شدت پرهیز شود؛ هر دمنوشی با توجه به ترکیبات خود باید آگاهانه مورد استفاده قرار گیرد.
روش تهیه دمنوش‌ها
دمنوش‌ها را اگر به صورت سنتی و شکل درست آن دم کنیم به چیزی در حدود یک ربع تا بیست دقیقه زمان نیاز دارند تا به طور کامل آماده شوند؛ اما اگر زمان کافی برای دم کشیدن دمنوش خود ندارید یا این که تجهیزات لازم در دسترستان نیست، می‌توانید سراغ دمنوش‌های بسته‌بندی شده بروید و از نوع کیسه‌ای آن استفاده کنید.
برخلاف چای کیسه‌ای، دمنوش‌هایی که به صورت کیسه‌ای بسته‌بندی شده‌اند، خیلی زود و با چند بار غلتاندن داخل آب جوش آماده نمی‌شوند. لیوان‌های مخصوص دمنوش وجود دارند که قسمتی در آنها برای قرار گرفتن کیسه دمنوش در نظر گرفته شده؛ کیسه را داخل آب جوش انداخته و ۳ الی ۵ دقیقه زمان بدهید تا دمنوش خوب جا بیفتد.
اما اگر میل دارید طعم اصیل دمنوش‌ها را امتحان کنید، بهتر است به همان روش سنتی گیاه را دم‌کنید؛ به این صورت که دمنوش را در قوری کوچکی بریزید و مقدار مناسبی آب جوش به آن بیفزایید، قوری را روی کتری یا سماور گذاشته و ۲۰ دقیقه زمان دهید تا دم بکشد.
انواع دمنوش‌ها و طریقه مصرف صحیح آنها
دمنوش‌های بسیاری وجود دارد و هر کدام بر ارگان‌های مختلفی از بدن تأثیر می‌گذارند. در این قسمت سعی کرده‌ایم تعدادی از آنها را معرفی کرده و خواص و ویژگی‌های آنها را به اختصار بیان کنیم، دمنوش‌هایی که معرفی می‌کنیم به خوبی در طول روز انرژی از دست رفته را به بدن باز می‌گردانند و خواص بی‌شماری بر سلامت بدن دارند.
۱. چای سبز (سرد و خشک): این چای ابتدا در کشور چین مورد استفاده قرار می‌گرفت اما امروزه در بسیاری از کشورها طرفداران زیادی پیدا کرده است. از مهم‌ترین دلایلی که سبب شد این نوع چای با استقبال گسترده‌ای مواجه شود تأثیری بود که بر اضافه وزن داشت؛ بسیاری از پزشکان طب سنتی بی‌ضررترین راه برای درمان اضافه وزن را نوشیدن چای سبز معرفی کرده‌اند. بهترین زمان خوردن دمنوش لاغری به منظور کاهش وزن دو ساعت پس از صرف وعده‌های اصلی غذاست.
چای سبز برای صبحانه بهترین نوشیدنی به حساب می‌آید، خوردن چای سبز در وعده صبحانه تأثیر قابل توجهی در افزایش سوخت و ساز بدن دارد و کمک شایانی به کاهش وزن می‌کند. در کنار تمام این‌ها جلوگیری از سرطان، خاصیت ضد پیری و اثرگذاری بر پوست، زیبایی و جلوگیری از سوءهاضمه از دیگر ویژگی‌های مثبتی است که برای چای سبز می‌توان برشمرد.
۲. بابونه (طبیعت گرم و خشک): بابونه از آن دست گیاهانی است که از گذشته‌های دور برای مصارف مختلف دارویی مورد استفاده قرار می‌گرفت. بابونه جزء پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی است که علاوه بر کاربردهای درمانی خود می‌تواند به خوبی به جای چای سیاه و به شکل روزانه مورد استفاده قرار گیرد. تقویت سیستم ایمنی بدن، کمک به پاک‌سازی کبد و عملکرد بهتر آن، مسکنی بی‌نظیر برای سردرد، میگرن، دندان‌درد و دردهای عصبی، رفع اختلالات یائسگی، رفع گرفتگی‌های عضلانی، بهبود کمردرد و دردهای ناشی از روماتیسم از مهم‌ترین خواصی است که دم‌کرده بابونه برای بدن دارد.
چای بابونه برای پوست و مو نیز بسیار مفید است، به حفظ زیبایی و جوانی پوست کمک کرده و از بدن در برابر خسارت‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. بهترین زمان خوردن دمنوش چای بابونه صبح‌هاست و اگر به صورت ناشتا مصرف شود برای معده مقوی خواهد بود.
۳. اسطوخودوس (طبیعت گرم و خشک): چای اسطوخودوس از دمنوش‌های پرکاربردی است که برای رفع خستگی‌های روزانه، بدخوابی‌ها و کسب آرامش مورد استفاده قرار می‌گیرد. دمنوش اسطوخودوس درمانگری بی‌نظیر برای رفع مشکلات تنفسی، آسم و برونشیت است؛ دمای بدن را تنظیم کرده و بهترین درمان گیاهی برای پایین آوردن تب شناخته می‌شود. نوشیدن دمنوش اسطوخودوس به طرز شگفت‌آوری جای زخم و بریدگی‌ها را بهبود می‌بخشد. بهترین زمان خوردن دمنوش اسطوخودوس، شب و قبل از خواب توصیه شده زیرا این گیاه بسیار آرام‌بخش است.
۴. زنجبیل (طبیعت گرم و خشک): اگر در طول روز دائماً خسته و بی‌انرژی هستید و یا دل‌آشوبه دارید، دمنوش زنجبیل همان چیزی است که به دنبالش می‌گردید. این دمنوش ضدالتهاب بوده و هضم غذا را آسان می‌کند؛ دمنوش زنجبیل همچنین در درمان سرماخوردگی، آنفولانزا و سرفه‌های شدید مؤثر است.
از دیگر مزایایی که برای این دمنوش می‌توان برشمرد:
(!) راه تنفسی را باز می‌کند.
(!) می‌توان از این دمنوش به عنوان پرستار قلب نام برد.
(!) ضد ویروس بوده و سرماخوردگی را بهبود می‌بخشد.
بهترین زمان مصرف دمنوش زنجبیل یک ساعت بعد از غذاست تا بیشترین بازدهی را داشته باشد.
۵. دارچین (طبیعت گرم و خشک): دارچین یکی از ادویه‌های محبوب ایرانیان است و بیشتر افراد به خوبی با خواص آن آشنا هستند. تاریخ طب سنتی نشان می‌دهد؛ ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نیز از دارچین استفاده می‌شد، امروزه نیز بیشتر افراد به دمنوش دارچین علاقه‌مند هستند. دمنوش این گیاه تأثیرات فراوانی بر اندام‌های داخلی دارد؛ بنابراین بهترین زمان خوردن دمنوش دارچین یک ساعت بعد از غذا است تا بتواند تأثیر لازم را بر روی اندام‌های داخلی چون معده داشته باشد.
از مهم‌ترین خواص دمنوش دارچین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* دارچین تمرکز را افزایش داده و سبب رشد سلول‌های عصبی می‌شود.
* سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
* سینه و حنجره را پاک‌کرده و بیشترین اثر را بر روی درمان آسم دارد.
* معده را پاک‌سازی کرده و ناراحتی معده را بهبود می‌بخشد.
* دارچین ادرارآور بوده و کلیه را شست‌وشو می‌دهد.
* دردهای ناشی از عادت ماهیانه را بهبود می‌بخشد.
* ضعف بدن را از بین برده و در تسکین دردهای استخوانی بسیار مؤثر است.
* کم‌خونی را درمان کرده و گردش خون را تسریع می‌کند.
* دارچین تب‌بر نیز هست.
نکته: تحقیقات حاکی از آن است که دارچین برای بدن و ذهن بسیار مناسب است، دمنوش این گیاه به خصوص برای افراد مسن توصیه می‌شود، چرا که دارچین مغز را پاک‌سازی کرده و عملکرد ذهن را بهبود می‌بخشد؛ اما در عین حال مصرف دارچین برای زنان باردار ممنوع است.
۶. آویشن (طبیعت معتدل): آویشن از گیاهان دارویی و پراستفاده در طب سنتی است؛ دمنوش آن برای درمان سرماخوردگی بسیار مؤثر است و این نوشیدنش در فصل پاییز و زمستان بیشتر مصرف می‌شود تا فصل تابستان و بهار. از دیگر خواصی که برای دمنوش این گیاه برشمرده شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* رفع نفخ، دردهای شکمی و کمک به هضم غذا
* ضد سرفه، خلط‌آور
* درمان مؤثر آسم، برونشیت و رفع التهاب دستگاه تنفس
* آرام‌بخش، ضد سردرد و سرگیجه
* رفع تپش قلب و استرس
* مؤثر در رفع دردهای عضلانی
بهترین زمان خوردن دمنوش آویشن، صبح‌ها است تا تأثیر بهتری بر بدن بگذارد.
نکاتی در خصوص مصرف دمنوش‌ها
در این مقاله سعی کردیم مهم‌ترین و پراستفاده‌ترین دمنوش‌های گیاهی را معرفی کنیم و به اختصار خواص هر یک را برشماریم اما هر نوع گیاهی با وجود تمام مزایایی که دارد ممکن است مضراتی هم داشته باشد؛ یا حتی زیاده‌روی در نوشیدن برخی، سبب ایجاد مشکلاتی شود که جبران‌ناپذیر است. گاهی نیز دمنوش به خودی‌خود برای بدن مضر نیست اما استفاده هم‌زمان از چند نوع مختلف و تداخل دمنوش‌ها می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
به طور کلی در خوردن دمنوش‌ها نیز باید اعتدال را رعایت کرد و برخی نکات را مد نظر گرفت که به اختصار به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
* دمنوش‌ها باید روی حرارت غیرمستقیم دم بکشند.
* از گیاهانی برای دمنوش استفاده کنید که خالص بوده و از مواد افزودنی در آنها استفاده نشده باشد.
* برای دم کردن دمنوش‌ها قوری‌های چینی یا شیشه‌ای بهترین گزینه هستند.
* رنگ دهنده‌ها یا طعم‌دهنده‌های افزودنی در دراز مدت مضر خواهند بود؛ بنابراین اگر دمنوشی را خریداری کردید از این نظر نیز اطمینان حاصل کنید.
با وجود تمام خواصی که برای گیاهان مختلف و دمنوش آنها نام برده شد؛ باز هم مصرف مداوم هیچ یک از آنها توصیه نمی‌شود؛ بنابراین بهتر است پیش از مصرف اطلاعاتی در مورد مزایا و معایب آن و همین‌طور بهترین زمان خوردن دمنوش به دست آورید تا از عوارض احتمالی مصرف زیاد از حد آنها دور بمانید. بهترین زمان خوردن دمنوش مواقعی است که بدن نیاز به کسب انرژی و آرامش داشته باشد. انواع مختلفی از دمنوش‌ها وجود دارند که فواید هرکدام نیز به ترکیبات آنها بستگی دارد؛ اما بسیاری از آنها فواید مشابهی دارند، به عنوان مثال تفاوتی نمی‌کند دمنوش را برای بیدار ماندن درست کرده باشید یا دمنوش را صرفاً برای کم کردن وزن بنوشید؛ هر فنجان از دمنوش گیاهی می‌تواند به بدن آب‌رسانی کند و بسیار انرژی‌زا و آرام‌بخش باشد.
